ร.อ. นพ. คริส ฟูจิตนิรันดร์
สาขาวิชาอายุรศาสตร์โรคติดเชื้อ กองอายุรกรรม
โรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช กรมแพทย์ทหารอากาศ
ปัจจุบัน LEN เป็นยาฉีดอีกชนิดที่มีประสิทธิผลในการใช้เป็น PrEP นอกเหนือจาก cabotegravir ซึ่งได้รับการรับรองไปก่อนหน้านี้ LEN สามารถฉีดใต้ผิวหนังทุก 6 เดือน จากการศึกษา PURPOSE-1 ซึ่งเปรียบเทียบ LEN กับ PrEP แบบรับประทาน (TDF/FTC และ TAF/FTC) ในผู้หญิง (cisgender women) พบว่าผู้ที่ได้รับ LEN จำนวน 2,134 คน ไม่มีผู้ติดเชื้อเอชไอวีเลย ขณะผู้ที่ได้รับ PrEP แบบรับประทานจำนวน 2,139 คน ติดเชื้อ 39 คน คิดประสิทธิผลของ LEN เป็นร้อยละ 100 และในการศึกษา PURPOSE-2 ในผู้ชาย (cisgender men) ชายและหญิงข้ามเพศ รวมถึง non-binary พบว่าการฉีด LEN ใต้ผิวหนังทุก 6 เดือน มีประสิทธิผลในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีสูงถึงร้อยละ 96 LEN จึงน่าจะเป็น PrEP อีกทางเลือกหนึ่งที่มีประสิทธิผลในกลุ่มผู้รับบริการที่หลากหลาย
การบริหารยาให้เริ่มด้วย LEN 927 มก. ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ร่วมกับ LEN ชนิดรับประทาน 300 มก. 2 เม็ด ในวันแรก ตามด้วย LEN ชนิดรับประทาน 300 มก. อีก 2 เม็ดในวันที่สอง (Oral overlap) จากนั้นให้ฉีด LEN 927 มก. ฉีดเข้าใต้ผิวหนังทุก 6 เดือน (หรือ 26 สัปดาห์) สามารถฉีดได้คลาดเคลื่อน ± 2 สัปดาห์ หากฉีดช้าเกินกว่า 2 สัปดาห์ ควรได้รับ LEN ชนิดรับประทาน 300 มก. สัปดาห์ละ 1 เม็ด (Bridging) และหากฉีดช้ากว่า 2 สัปดาห์ โดยไม่ได้รับ LEN ชนิดรับประทานสัปดาห์ละ 1 เม็ด แนะนำให้เริ่มฉีดยาใหม่ร่วมกับ LEN รับประทานสองวันต่อเนื่องแบบ Oral overlap
สามารถลดความเจ็บปวดจากการฉีดยาด้วยการประคบน้ำแข็งหรือใช้ยาชาเฉพาะที่ก่อนฉีดยา ผลข้างเคียงที่พบบ่อยของการฉีด LEN ได้แก่ ปฏิกิริยาบริเวณที่ฉีด (Injection site reaction) เช่น แดง เจ็บ หรือเป็นไตใต้ผิวหนัง (Nodule) อาการไตใต้ผิวหนังมีรายงานว่าอาจคงอยู่ถึง 6 เดือนหลังฉีดยา และพบว่าอาจเป็นสาเหตุหนึ่งให้ผู้รับบริการเลิกรับ LEN โดยผู้ที่เกิดไตใต้ผิวหนังกว่าร้อยละ 30 ไม่หายแม้ติดตามนานถึง 553 วัน ปัจจุบันยังไม่มีคำแนะนำในการรักษาภาวะข้างเคียงดังกล่าว
ควรใช้ LEN อย่างระมัดระวังเมื่อให้ร่วมกับยาที่เป็นตัวเหนี่ยวนำ (Inducer) ต่อเอนไซม์ Cytochrome P450 3A เช่น Phenobarbital, Carbamazepine, Phenytoin, Rifamycins, Dexamethasone และ St John’s wort เนื่องจาก LEN จะถูกลดระดับลง และ LEN ยังเป็นตัวยับยั้งระดับกลาง (Moderate inhibitor) ต่อเอนไซม์ Cytochrome P450 3A ยาที่ถูกสลายด้วยเอนไซม์นี้จึงอาจมีระดับเพิ่มขึ้นได้ และควรใช้อย่างระมัดระวังเมื่อให้ร่วมกับ LEN
โดยสรุป เลนาคาพาเวียร์ เป็นยาฉีดที่ออกฤทธิ์ได้นานถึง 6 เดือนสามารถใช้ได้ทั้งในการรักษาการติดเชื้อเอชไอวีที่ดื้อยาหลายขนาน (MDR-HIV) และใช้เป็น PrEP ชนิดฉีดได้ อย่างไรก็ตามแม้ประสิทธิภาพของ LEN จะสูงทั้งในสองข้อบ่งชี้ แต่การใช้ LEN ในผู้ติดเชื้อ MDR-HIV ก็พบการดื้อเลนาคาพาเวียร์ได้โดยเฉพาะในผู้ที่ได้ LEN แบบ functional monotherapy จึงจำเป็นต้องเน้นย้ำเรื่อง compliance ของยารับประทานที่ใช้ร่วมกับ LEN และเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่องในผู้ติดเชื้อกลุ่มดังกล่าว
- Gilead Sciences. Yeztogo (Lenacapavir) [Package insert]. U.S. Food and Drug Administration website. accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2025/220020s000lbl.pdf. Revised June 2025. Accessed July 6, 2025.
- Guidelines on lenacapavir for HIV prevention and testing strategies for long-acting injectable pre-exposure prophylaxis (PrEP). Geneva: World Health Organization; 2025. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
- Bekker LG, Das M, Abdool Karim Q, Ahmed K, Batting J, Brumskine W, Gill K, Harkoo I, Jaggernath M, Kigozi G, Kiwanuka N, Kotze P, Lebina L, Louw CE, Malahleha M, Manentsa M, Mansoor LE, Moodley D, Naicker V, Naidoo L, Naidoo M, Nair G, Ndlovu N, Palanee-Phillips T, Panchia R, Pillay S, Potloane D, Selepe P, Singh N, Singh Y, Spooner E, Ward AM, Zwane Z, Ebrahimi R, Zhao Y, Kintu A, Deaton C, Carter CC, Baeten JM, Matovu Kiweewa F; PURPOSE 1 Study Team. Twice-Yearly Lenacapavir or Daily F/TAF for HIV Prevention in Cisgender Women. N Engl J Med. 2024 Oct 3;391(13):1179-1192. doi: 10.1056/NEJMoa2407001. Epub 2024 Jul 24. PMID: 39046157.
- Kelley CF, Acevedo-Quiñones M, Agwu AL, Avihingsanon A, Benson P, Blumenthal J, Brinson C, Brites C, Cahn P, Cantos VD, Clark J, Clement M, Creticos C, Crofoot G, Diaz RS, Doblecki-Lewis S, Gallardo-Cartagena JA, Gaur A, Grinsztejn B, Hassler S, Hinojosa JC, Hodge T, Kaplan R, Lacerda M, LaMarca A, Losso MH, Valdez Madruga J, Mayer KH, Mills A, Mounzer K, Ndlovu N, Novak RM, Perez Rios A, Phanuphak N, Ramgopal M, Ruane PJ, Sánchez J, Santos B, Schine P, Schreibman T, Spencer LY, Van Gerwen OT, Vasconcelos R, Vasquez JG, Zwane Z, Cox S, Deaton C, Ebrahimi R, Wong P, Singh R, Brown LB, Carter CC, Das M, Baeten JM, Ogbuagu O; PURPOSE 2 Study Team. Twice-Yearly Lenacapavir for HIV Prevention in Men and Gender-Diverse Persons. N Engl J Med. 2025 Apr 3;392(13):1261-1276. doi: 10.1056/NEJMoa2411858. Epub 2024 Nov 27. PMID: 39602624.
