.
พล.ต. หญิง รศ. พญ. อภัสนี บุญญาวรกุล
แผนกต่อมไร้ท่อ กองอายุรกรรม
โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า
บทความฉบับนี้ นำข้อมูลที่น่าสนใจเรื่อง Bethesda System for reporting thyroid cytopathology 2023 การรักษาไขมัน Liproprotein (a) และ Refractory corticotroph adenomas
The 2023 Bethesda System for reporting thyroid cytopathology
The Bethesda System (TBSRTC) เริ่มในปี 2010 และมีการปรับเปลี่ยนปี 2017 จนปัจจุบัน TBSRTC 2023 Reporting Thyroid Cytopathology (TBSRTC) แบ่งเป็น 6 categorys สำหรับ thyroid fine needle aspiration (FNA) ได้แก่ (i) nondiagnostic; (ii) benign; (iii) atypia of undetermined significance (AUS); (iv) follicular neoplasm; (v) suspicious for malignancy (SFM); and (vi) malignant รายละเอียด แสดงในตารางที่ 1
ตารางที่ 1 The 2023 Bethesda system for reporting thyroid cytopathology: diagnostic categories.
- Nondiagnostic หมายถึง มีเฉพาะ cyst fluid, virtually acellular specimen หรือ other (obscuring blood, clotting artifact, drying artifact, เป็นต้น)
- Benign หมายถึง follicular nodular disease (ได้แก่ adenomatoid nodule, colloid nodule, เป็นต้น), chronic lymphocytic (Hashimoto) thyroiditis หรือ granulomatous (subacute) thyroiditis และ other
- Atypia of undetermined signifificance แบ่งเป็น specify if AUS-nuclear atypia or AUS-other
- Follicular neoplasm ใช้คำว่า oncocytic (เดิมเรียก Hürthle cell) type
- Suspicious for malignancy แบ่งเป็น suspicious papillary thyroid carcinoma, medullary thyroid carcinoma, metastatic carcinoma, lymphoma หรือ other
- Malignant แบ่งเป็น Papillary thyroid carcinoma, High-grade follicular-derived carcinoma Medullary thyroid carcinoma, Undifferentiated (anaplastic) carcinoma, Squamous cell carcinoma Carcinoma with mixed features (specify), Metastatic malignancy, Non-Hodgkin lymphoma และ other
ใน 2nd TBSRTC category I ใช้คำว่า Nondiagnostic/ unsatisfactory ใน 3rd TBSRTC ใช้คำว่า Nondiagnostic จาก the American Thyroid Association guidelines แนะนำ ไม่จำเป็นต้องรอหลายเดือนสามารถทำ FNA ซ้ำได้ Category III AUS ใน 3rd TBSRTC เพิ่ม AUS-nuclear atypia แสดงถึง risk of malignancy เพิ่มขึ้น
- Syed Z. Ali, Zubair W. Baloch, Beatrix Cochand-Priollet, Fernando C. Schmitt, Philippe Vielh and Paul A. VanderLaan. The 2023 Bethesda System for reporting thyroid cytopathology. Journal of the American Society of Cytopathology. Available online 10 July 2023
Lipoprotein (a) lowering: nutrition and Lipid-Modifying and Other Drugs
Lipoprotein(a) [Lp(a)] เป็น low-density lipoprotein (LDL) particle ที่มี apolipoprotein(a) (apo[a]) แนบมากับ apoplipoprotein(b) (apo[b]) component ของ LDL particle ทาง disulfide bridge จากหลักฐานหลายการศึกษาพบความสัมพันธ์ระหว่าง Lp(a) กับผลของโรคหัวใจและหลอดเลือด (ตารางที่ 1) ในปัจจุบัน Lp(a) มีการตรวจวัดเพิ่มขึ้น
Lp(a) concentrations ควบคุมโดย genetically มี nongenetic factors ที่มีผลต่อระดับ Lp(a) ปัจจัยที่เพิ่ม Lp(a) concentration ได้แก่ การลด dietary SFA intake, hypothyroidism, menopause, growth hormones, chronic kidney disease (CKD), และการทำ dialysis ปัจจัยที่ลด Lp(a) concentration ได้แก่ การลดคาร์โบไฮเดรต และ การเพิ่มไขมันอิ่มตัว, ภาวะ hyperthyroidism, hormone replacement therapy, และ liver disease
ตารางที่ 1 Impact of elevated Lp(a) levels on various clinical outcomes*in further prospective studies involving African Americans, Lp(a) level were not found to increase risk of incident heart failure
ยาที่มีข้อมูลในการลด Lp(a) เช่น niacin, PCSK9 inhibitors, fibrate, lomitapide, mipomersen, CETP inhibitor ยาแต่ละชนิดที่กล่าวมาลดระดับ Lp(a) ได้ไม่มาก (PCSK9 inhibitors ลดได้ร้อยละ 25-35) ปัจจุบัน ยาในกลุ่ม Antisense oligonucleotide เช่น Pelacarsen สามารถลดระดับ Lp(a) ได้ถึงร้อยละ 80 ยาในกลุ่ม small interfering RNAs: Olpasiran ลดระดับ Lp(a) ได้มากกว่าร้อยละ 90, ยา SLN 360 ลดระดับ Lp(a) ได้ถึงร้อยละ 98
Lp(a) HORIZON cardiovascular outcomes study of pelacarsen ศึกษาในผู้ป่วย 8,325 ราย เกี่ยวกับ safety และ efficacy ของ pelacarsen ในการลดโรคหัวใจและหลอดเลือด ในผู้ที่มีโรคหัวใจและหลอดเลือดร่วมกับมี Lp(a) ตั้งแต่ 90 mg/dL ขึ้นไป คาดว่าการศึกษาจะเสร็จในปี 2025
Olpasiran Trials of Cardiovascular Events and Lipoprotein(a) Reduction (OCEAN(a)) – Outcomes Trial การศึกษา Phase III เกี่ยวกับยา small interfering RNAs: Olpasiran กับการเกิดโรคหัวใจ ศึกษาในผู้ที่มีอายุ 18 ถึง น้อยกว่าเท่ากับ 85 ปี Lp(a) ตั้งแต่ 200 nmol/L มีประวัติโรคหัวใจและหลอดเลือด ต้องการดูผลของยาต่อความเสี่ยงในการเกิด coronary heart disease death (CHD death), myocardial infarction, หรือ urgent coronary revascularization การศึกษาคาดว่าจะเสร็จในปี 2026
- Hayley G. Law, Frederick J. Meyers, Lars Berglund, Byambaa Enkhmaa. Lipoprotein(a) and diet—a challenge for a role of saturated fat in cardiovascular disease risk reduction? The American Journal of Clinical Nutrition 2023: (118); 23-26
- Amalia Despoina Koutsogianni, George Liamis, Evangelos Liberopoulos, Petros Spyridonas Adamidis and Matilda Florentin. Effects of Lipid-Modifying and Other Drugs on Lipoprotein(a) Levels—Potent Clinical Implications. Pharmaceuticals 2023,16,750. https://doi.org/ 10.3390/ph16050750
Refractory corticotroph adenomas
Corticotroph adenomas ส่วนใหญ่เป็น benign มีส่วนน้อยจัดเป็น Refractory pituitary adenomas (PAs) เป็น aggressive-invasive PAs มีลักษณะ rapid growth, frequent recurrence, high Ki-67 index, และ ไม่ตอบสนองต่อการรักษาที่เป็นมาตรฐาน
Corticotroph adenomas พบประมาณร้อยละ 4 – 8 ของ pituitary tumors โดยร้อยละ 80 พบเป็น benign adenomas ประมาณร้อยละ 20 จัดเป็นกลุ่มที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษา มักจะเป็น Crooke’s cell adenomas, silent corticotroph adenomas และ corticotroph carcinomas ในกลุ่มที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษา การตรวจทาง molecular ทำให้เข้าใจการเกิดโรค และอาจนำไปสู่การรักษาที่ดีขึ้นในอนาคต
Germline and somatic mutations
ส่วนใหญ่ของ Corticotroph adenomas เป็น sporadic monoclonal adenomas พบ mutations in the ubiquitin specific protease 8 (USP8) gene ประมาณร้อยละ 30 – 50 ของ corticotroph tumors
การมี mutation อื่นๆ พบไม่มาก เช่น increased USP48 activity ซึ่งมีผลต่อ NFκB activation และ regulation ของ POMC transcription ส่วน gain-of-function mutation exon 9 ของ PIK3CA (G1009E) และ HRAS G12R มีรายงานพบใน tumor ก้อนเดียวกัน และพบ loss-of-function ATRX mutation ในผู้ป่วย 3 รายที่เป็น refractory corticotroph pituitary tumors และ 4 ราย corticotroph-carcinomas สำหรับ Germline mutations พบน้อยมาก มีรายงานในผู้ป่วยเด็ก
ตารางที่ 1 List of Somatic and Germline mutations in Refractory Corticotroph Tumors
ปัจจุบัน refractory corticotroph tumors ไม่มียาที่ได้รับ approve ในการรักษา มีข้อมูลการใช้ยา temozolomide (alkylating agent) เป็น first -line ในการรักษา ข้อมูลจาก European Society of Endocrinology ผู้ป่วย aggressive corticotroph tumors และ carcinomas 73 รายได้รับยา temozolomide 6 รายมี complete response 22 ราย มี partial response 20 ราย มี stable disease และ 25 ราย มี disease progression ยาในกลุ่ม immune checkpoint inhibitors (ipilmumab, nivolumab, และ pembrolizumab) และ ยา bevacizumab [monoclonal antibody against vascular endothelial growth factor (VEGF)] มีข้อมูลการใช้ ในผู้ป่วย refractory corticotroph adenomas จำนวนไม่มาก พบมี partial response, stable disease และ progressive disease ปัจจุบันยังมีการพัฒนายาเพื่อใช้ในการรักษาต่อไป
- Amit K. S. Sumal, Dongyun Zhang, and Anthony P. Heaney. Refractory corticotroph adenomas. Pituitary (2023) 26:269–272.
งานประชุมสาขาต่อมไร้ท่อที่น่าสนใจ ปี 2566
.
• 59th Annual Meeting of the European Association for the Study of Diabetes | 2nd – 6th October, 2023 at Hamburg, Germany
• 22nd ASEAN FEDERATION OF ENDOCRINE SOCIETIES CONGRESS (AFES 2023) | 16 – 19 November 2023 at Bangkok, Thailand
• IDF VIRTUAL CONGRESS 2023 | 4 – 7 December 2023