เรื่องที่แพทย์สาขาไต ...ควรติดตาม

พญ. ศศิธร คุณูปการ
อายุรแพทย์โรคไต
โรงพยาบาลสินแพทย์ รามอินทรา

สวัสดีผู้อ่านทุกท่านค่ะ ในช่วงเดือนที่ผ่านมามีความเคลื่อนไหวที่น่าสนใจหลายอย่างทั้งในระดับโลก โดยเฉพาะกีฬาโอลิมปิกครั้งที่ 33 ปารีสเกมส์ 2024 ที่เพิ่งปิดฉากไปอย่างสวยงาม เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม ที่ผ่านมา ในการแข่งขันปีนี้ ทีมชาติไทยของเราได้ทำผลงานได้อย่างโดดเด่น โดยสามารถคว้าเหรียญรางวัลมาได้ทั้งหมด 6 เหรียญ หมอต้องขอแสดงความยินดีและชื่นชมทัพนักกีฬาไทยที่ตั้งใจทำงานอย่างหนักเพื่อสร้างชื่อเสียงให้กับประเทศในโอกาสนี้ด้วยค่ะ!

นอกจากนี้ยังมีความเคลื่อนไหวอื่น ๆ ที่น่าสนใจซึ่งเราจะนำมาสรุปให้ผู้อ่านได้ติดตามกันต่อไป รวมถึงข่าวการปลูกถ่ายอวัยวะข้ามสายพันธุ์จากไตหมูสู่คน ซึ่งเป็นเรื่องที่สร้างความสนใจและความหวังให้แก่ผู้ที่ต้องการการรักษาในโรคไตอีกด้วย

เมื่อเดือนมีนาคม 2567 ที่ผ่านมา มีข่าวในวงการโรคไตที่สร้างความฮือฮาไปทั่วโลก นั่นก็คือการปลูกถ่ายอวัยวะจาก “ไตหมูสู่คน (Xenotransplantation)” ซึ่งถือเป็นความสำเร็จครั้งแรกของโลก อย่างไรก็ตาม หลังจากติดตามผลการรักษา พบว่า Richard “Rick” Slayman ผู้ป่วยคนแรกที่ได้รับการปลูกถ่ายไตจากหมูที่มีการปรับแต่งพันธุกรรม ได้เสียชีวิตเมื่อเกือบสองเดือนหลังการผ่าตัด โรงพยาบาล Massachusetts General Hospital ในบอสตัน ซึ่งเป็นสถานที่ที่ผู้ป่วยเข้ารับการผ่าตัด ได้ยืนยันว่าไม่มีข้อบ่งชี้ว่าการเสียชีวิตของ Slayman เป็นผลมาจากการปลูกถ่ายครั้งนี้ แต่จนถึงขณะนี้ยังไม่มีการเปิดเผยสาเหตุของการเสียชีวิต ทั้งนี้ การจากไปของ Slayman ถือเป็นความสูญเสียครั้งใหญ่ ไม่เพียงแต่สำหรับครอบครัวและคนใกล้ชิด แต่ยังรวมถึงวงการแพทย์ที่หวังว่าเขาจะเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนาการปลูกถ่ายอวัยวะในอนาคต

Slayman อายุ 62 ปี ได้สร้างประวัติศาสตร์เมื่อวันที่ 16 มีนาคม ที่ผ่านมา ในฐานะผู้ป่วยไตวายเรื้อรังคนแรกที่ได้รับการปลูกถ่ายข้ามสายพันธุ์จากไตหมู โดยเขาได้ต่อสู้กับโรคไตมาเป็นเวลานานกว่า 10 ปี หมอขอแสดงความเสียใจอย่างสุดซึ้งต่อการจากไปของเขามา ณ ที่นี้ด้วย

ต่อกันด้วยอัพเดทการรักษาอาการคันจากยูรีมิค (Uremic pruritus) ซึ่งเป็นอาการที่รักษาได้ยากและพบได้บ่อยในผู้ป่วยที่มีโรคไตระยะสุดท้ายที่รับการฟอกเลือด อาการนี้มีความสัมพันธ์โดยตรงกับคุณภาพชีวิตที่แย่ลง (Quality of life – QoL) ภาวะซึมเศร้า คุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดี และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเสียชีวิต สำหรับการรักษาอาการคันในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือด ปกติจะใช้ยาต้านฮิสตามีน ยาต้านภูมิแพ้ มอยส์เจอไรเซอร์ และสเตียรอยด์ที่ใช้ภายนอก อย่างไรก็ตาม แม้จะใช้ยาหลากหลายชนิดแต่มีผู้ป่วยประมาณ 40% ที่ได้รับการฟอกเลือดยังคงมีอาการคันในระดับปานกลางถึงรุนแรง

ปัจจุบันมีการใช้ยากลุ่มใหม่ ชื่อว่า kappa-opioid receptor (KOR) agonist ได้รับการอนุมัติสำหรับการรักษาอาการคันที่ปานกลางถึงรุนแรง ซึ่งมีทั้งรูปแบบรับประทานและรูปแบบยาฉีด ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้บ่อยของยาในรูปแบบรับประทาน (Nalfurafine) ได้แก่ การนอนไม่หลับและอาการท้องผูก ซึ่งเกิดจากการกระตุ้น KOR ในระบบประสาทส่วนกลางและลำไส้

Difelikefalin เป็นยาในรูปแบบฉีด selective KOR agonist และเนื่องจากการซึมผ่านของเยื่อหุ้มต่ำทำให้การดูดซึมไปยังระบบประสาทส่วนกลางต่ำ จึงคาดว่าจะมีความปลอดภัยที่ดีขึ้นและการทนต่อได้ดีกว่ายาตัวอื่น ๆ ในกลุ่ม และเนื่องจากเป็นยารูปแบบฉีด ทำให้สามารถให้เข้าทางระบบฟอกเลือดในตอนท้ายของการฟอกเลือดไตได้ ซึ่งจะช่วยให้ผู้ป่วยมีการปฏิบัติตามการรักษาได้สูง การศึกษาพบว่า Difelikefalin ขนาด 0.5 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม มีประสิทธิภาพในการรักษาอาการคันในผู้ป่วยที่รับการฟอกเลือด โดยให้ทางหลอดเลือดดำ 3 ครั้งต่อสัปดาห์ ในตอนท้ายของการฟอกเลือด โดยไม่มีผลข้างเคียงร้ายแรง จึงนับว่าเป็นการรักษาที่เป็นอีกทางเลือกที่ดีสำหรับคนไข้ไตที่ได้รับความไม่สุขสบายจากภาวะคันจากยูรีมิค

หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่านทุกท่านนะคะ ขอให้ทุกท่านมีสุขภาพแข็งแรง และอย่าลืมติดตามบทความของหมอในครั้งต่อไปนะคะ

งานประชุมสาขาไตที่น่าสนใจ ปี 2567

• ICCN2024 (5^th International Congress of Chinese Nephrologists, Hong Kong Society Annual Scientific Meeting): 13 – 15 Dec 2024, Hong Kong

• Nephrology Meeting 2024 : Case-Based Approach in Electrolyte and Acid-Base Disorders วันที่ 20 – 21 กันยายน พ.ศ. 2567 ณ ห้องกิ่งทอง ชั้น 2 โรงแรมเอเชีย กรุงเทพฯ