รศ.นพ.ชิษณุ พันธุ์เจริญ
สาขาวิชาโรคติดเชื้อ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
สรุปเนื้อหางานประชุมใหญ่ประจำปี 2563 ครั้งที่ 24 จัดโดย สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย วันที่ 17 ตุลาคม 2563
เมื่อวันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2563 รศ.(พิเศษ) นพ. ทวี โชติพิทยสุนนท์ และผม ได้มีโอกาสเป็นวิทยากรในหัวข้อ “การสื่อสารก่อนวิกฤต” ในการประชุมใหญ่ของสมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย ที่ศูนย์ประชุมพีช พัทยา มีการนำเสนอกรณีศึกษาและมีการอภิปรายร่วมกับผู้เข้าประชุม โดยมีบทสรุปดังนี้
- การสื่อสารทางการแพทย์เพื่อแก้ไขสถานการณ์วิกฤตทำได้ไม่ง่ายนักต้องอาศัยผู้ที่มีความเชี่ยวชาญ มีประสบการณ์ และต้องฝึกฝนอย่างต่อเนื่องบ่อยครั้งผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นออกมาอาจไม่เป็นที่น่าพอใจสำหรับผู้ป่วย ญาติ และสังคม สร้างความกังวลใจและความผิดหวัง และบางครั้งอาจนำไปสู่การโพสต์ในสื่อสาธารณะ หรือเกิดการร้องเรียนและฟ้องร้องเป็นคดีความได้
- การสื่อสารทางการแพทย์ก่อนเกิดสถานการณ์วิกฤตจะช่วยผ่อนหนักให้เป็นเบาได้หากเกิดสถานการณ์วิกฤตตามมา การดูแลผู้ป่วยต้องอาศัยการดูแลอย่างเป็นขั้นตอนและต่อเนื่อง การดูแลผู้ป่วยทั้งครอบครัว การตอบสนองต่อความต้องการและการแก้ไขความกังวลใจของผู้ป่วยและญาติ ผ่านการสื่อสารของทีมรักษาพยาบาลที่มีประสิทธิภาพ
- ปัจจัยเสี่ยงที่อาจนำไปสู่การเกิดสถานการณ์วิกฤต ได้แก่ ผู้ป่วยที่มีอาการหนัก ผู้ป่วยโรคเฉียบพลันที่ไม่ได้คาดคิด ผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่มีอาการทรุดลง โดยเฉพาะกรณีเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการรักษา และผู้ป่วยที่มีความคาดหวังสูงการสื่อสารทางการแพทย์ก่อนเกิดสถานการณ์วิกฤต
- แพทย์ควรรับฟังผู้ป่วยและญาติให้รอบด้านอย่างรอบคอบโดยยึดหลักผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง พยายามทำความเข้าใจให้มากที่สุดเกี่ยวกับข้อมูลของผู้ป่วยในปัจจุบันและสถานการณ์ที่คาดว่าอาจจะเกิดตามมา อย่าเร่งรีบในการให้ข้อมูลโดยเฉพาะการชี้แจงเพื่อโต้ตอบกัน รู้จักวิธีให้กำลังใจผู้ป่วยและญาติ มีความใส่ใจกับเรื่องราวที่เกิดขึ้นทั้งในอดีตและปัจจุบัน ตลอดจนให้ความช่วยเหลือในการแก้ไขความรู้สึกผิดของผู้ป่วยและญาติ
- ในปัจจุบัน องค์ความรู้ทางการแพทย์มีความสลับซับซ้อนมากขึ้นและยากที่จะเข้าใจ แพทย์ต้องฝึกฝนทักษะในการสื่อสารกับผู้ป่วย กับญาติของผู้ป่วย และกับสังคม ควรปรับเนื้อหาวิชาการที่ต้องการสื่อสารให้เป็นข้อมูลที่เข้าใจง่าย ชัดเจนตรงประเด็น กระชับ และสื่อสารในประเด็นที่ผู้ป่วย ญาติ และสังคม ต้องการรู้หรือต้องการคำตอบเป็นสำคัญ
หนังสือที่แนะนำให้อ่านเพิ่มเติม
- ชิษณุ พันธุ์เจริญ. ทักษะการสื่อสารเพื่อความเป็นเลิศด้านบริการทางการแพทย์. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: แอคทีฟพริ้นท์, 2556.
- ชิษณุ พันธุ์เจริญ. Communication Skills การสื่อสารทางการแพทย์แบบมืออาชีพ. กรุงเทพฯ: แอคทีฟพริ้นท์, 2560.
