นักวิจัยพบว่า วัคซีน COVID-19 4 ชนิด (Pfizer-BioNTech, Moderna, J&J/Janssen, และ Novavax) สามารถกระตุ้นให้ร่างกายสร้าง T cells ที่มีประสิทธิภาพและทำงานได้ยาวนานในการต้อต้าน SARS-CoV-2 โดย T cells เหล่านี้ สามารถรับรู้ถึงสายพันธุ์ที่มีความกังวลอยู่ในปัจจุบัน ทั้ง Delta และ Omicron
จากการที่เชื้อไวรัส SARS-CoV-2 มีการกลายพันธ์เป็นสายพันธุ์ Omicron โดยมีตำแหน่งการกลายพันธุ์ของยีนมากถึง 50 ตำแหน่ง และมีการกลายพันธุ์ที่ส่วนตัวรับ (Receptor-binding Domain) ซึ่งไวรัสใช้จับยึดกับเซลล์ของคนมากกว่า 10 ตำแหน่ง และมีหลักฐานว่าอาจทำให้มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นในการติดเชื้อซ้ำได้ แม้ว่าจะเป็นภูมิจากวัคซีนแล้วก็ตาม ทำให้ปัจจุบันยังมีความสงสัยถึงประสิทธิภาพของวัคซีนในการต้านเชื้อโควิดกลายพันธ์
ทีมนักวิจัยของ La Jolla Institute for Immunology (LJI) ได้ทำการรวบรวมฐานข้อมูลของผู้ใหญ่ที่ได้รับวัคซีน แต่ยังไม่ได้รับการกระตุ้น ในกลุ่มที่ได้รับวัคซีนครบแล้ว จะมี memory B cells และ neutralizing antibodies ที่ต่อต้านสายพันธุ์ omicron ในระดับที่น้อยกว่าสายพันธุ์อื่นๆ เพราะ neutralizing antibodies ส่วนใหญ่จะมีการจับกับบริเวณที่ชื่อว่า receptor binding domain หรือ RBD ซึ่งจากการศึกษาพบว่า RBD ของ omicron มีการกลายพันธุ์ไปถึง 15 จุด จึงทำให้ความสามารถในการจับของ memory B cells ลดลง การมี memory B cells ที่ลดลงหมายถึงร่างกายจะผลิต neutralizing antibodies มาเพิ่มได้ช้าลง และจาก neutralizing antibodies ที่ลดน้อยลง ทำให้ omicron มีความสามารถที่จะระบาดอย่างแพร่หลายได้เป็นวงกว้าง ในส่วนของ T cells นั้นจะไม่ได้ช่วยป้องกันการเกิดการติดเชื้อ แต่จะเป็นการกำจัด cells ต่างๆที่ติดเชื้อ เพื่อป้องกันไม่ให้ไวรัสเพิ่มจำนวนจนเกิดอาการที่ร้ายแรงขึ้น กล่าวได้ว่า cells เหล่านี้ไม่ได้ช่วยหยุดการติดเชื้อ แต่จะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดอาการที่รุนแรง ซึ่งการตอบสนองของ T cells ส่วนใหญ่ยังมีผลต่อ omicron โดยรวมแล้ว การตอบสนองของ CD4+ (helper) T cell ยังอยู่ที่ 83% และ CD8+ T cell อยู่ที่ 85 % เป็นอย่างน้อย ไม่ว่าจะได้รับวัคซีนชนิดใดหรือเจอสายพันธุ์อะไรก็ตาม
ทีม LJI เชื่อว่า “second line of defense” จาก T cells เหล่านี้คือสาเหตุว่าทำไมการติดเชื้อ omicron จึงมีโอกาสน้อยที่จะเกิดโรคที่รุนแรงในกลุ่มคนที่ได้รับวัคซีนครบแล้ว
การศึกษานี้แสดงให้เห็นว่า แม้โครงสร้างของ omicron จะมีการเปลี่ยนแปลงจนสามารถหลบเลี่ยง neutralizing antibodies และ memory B cells ได้ แต่ในส่วนของ memory T cells นั้นยังสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพที่ดีในการจดจำเป้าหมาย แม้ omicron จะมีการกลายพันธุ์สูงก็ตาม แต่อย่างไรก็ตามนักวิจัยได้เน้นยํ้าว่าไม่ควรพึ่งพาการป้องกันของ T cells เพียงอย่างเดียว เนื่องจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันแต่ละคนมีระดับที่แตกต่างกันไป การฉีดวัคซีนกระตุ้นจึงเป็นสิ่งที่ยังสำคัญอยู่
เรียบเรียงโดย กองบรรณาธิการ
ข้อมูลจาก
1. https://www.sciencedaily.com/releases/2022/01/220124151101.htm
2. https://bit.ly/39cdO7T