งานวิจัยใหม่ พบว่า การใช้ยารักษาโรคจิตเภทขนาดสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง quetiapine, clozapine และ olanzapine สัมพันธ์กับความเสี่ยงโรคปอดอักเสบที่เพิ่มขึ้นในผู้ป่วยโรคจิตเภท
โรคปอดอักเสบเป็น 1 ใน 4 สาเหตุการเสียชีวิตที่พบบ่อยที่สุดของผู้เป็นจิตเภท และจากการศึกษาในอดีต พบว่า ยารักษาโรคจิตโดยเฉพาะ clozapine มีความเกี่ยวข้องกับโรคปอดอักเสบ แม้จะมีการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการใช้ยารักษาโรคจิตและโรคปอดอักเสบที่เกิดขึ้น แต่ก็ยังไม่มีความชัดเจนว่าการใช้ยารักษาโรคจิตเกี่ยวข้องกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคปอดบวมในระดับใด เกี่ยวข้องกับขนาดยาหรือไม่ และสารชนิดใดที่เกี่ยวข้องโดยเฉพาะกับโรคปอดอักเสบที่เกิดขึ้น
Jurjen J. Luykx และคณะ ได้รวบรวมผู้เป็นโรคจิตเภทอายุตั้งแต่16 ปีขึ้นไป จากทะเบียนทั่วประเทศฟินแลนด์ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1972 ถึง 2014 และติดตามผลการศึกษาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1996 ถึง 2017 รวม 61,889 ราย โดยการใช้ยาขนาดยาต่ำ คือ <0.6 ของขนาดต่อวันที่องค์การอนามัยโลกกำหนดต่อวัน หรือ defined daily dose [DDD] ต่อวัน, ขนาดปานกลาง คือ ระหว่าง 0.6 ถึง <1.1 DDDs ต่อวัน หรือขนาดสูง คือ ตั้งแต่ 1.1 DDDs ต่อวันขึ้นไป ผลพบว่า ในช่วง 22 ปีของการติดตามผล ผู้ป่วย 8,917 ราย หรือ 14.4% ต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยโรคปอดอักเสบตั้งแต่ 1 ครั้งขึ้นไป และ 1,137 ราย หรือ 12.8% เสียชีวิตภายใน 30 วันหลังจากเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล เมื่อเปรียบเทียบกับการไม่ได้ใช้ยารักษาโรคจิตเภท การใช้ยารักษาโรคจิตโดยรวมไม่เกี่ยวข้องกับโรคปอดอักเสบ แต่การใช้ยาเดี่ยวมีความสัมพันธ์กับความเสี่ยงโรคปอดอักเสบที่เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับการไม่ใช้ยา 1.15 เท่าอย่างมีนัยสำคัญโดยขึ้นกับขนาดของยาด้วย เมื่อจำแนกตามคุณสมบัติของฤทธิ์ anticholinergic พบว่า การใช้ยารักษาโรคจิตที่มีฤทธิ์ anticholinergic สูงเท่านั้น ที่สัมพันธ์กับโรคปอดอักเสบอย่างมีนัยสำคัญ 1.26 เท่า สำหรับยาเฉพาะ ได้แก่ quetiapine ขนาดสูง, clozapine ขนาดตั้งแต่ปานกลางขึ้นไป และ olanzapine ขนาดสูง เกี่ยวข้องกับความเสี่ยงโรคปอดอักเสบที่เพิ่มขึ้นเป็น 1.78, 1.44 และ 1.29 เท่าตามลำดับ
ผลการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าในผู้ป่วยโรคจิตเภท การใช้ยารักษาโรคจิตไม่เพียงแต่เฉพาะ clozapine ที่ขนาดยาตั้งแต่ 180 มก./วันขึ้นไปเท่านั้น แต่ยังรวมถึง quetiapine ตั้งแต่ 440 มก./วันขึ้นไป และ olanzapine ตั้งแต่ 11 มก./วันขึ้นไป เกี่ยวข้องกับโรคปอดอักเสบ นอกจากนี้ การใช้ยารักษาโรคจิตชนิดเดี่ยวและยารักษาโรคจิตที่มีฤทธิ์ anticholinergic สูงมีความสัมพันธ์กับความเสี่ยงโรคปอดอักเสบที่เพิ่มขึ้นอีกด้วย
เรียบเรียงโดย พญ. นิษฐา ปรุงวิทยา
ข้อมูลจาก https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/article-abstract/2820399
