Gilead Sciences ผู้วิจัยและพัฒนายา Lenacapavir สำหรับป้องกันการติดเชื้อ HIV (PrEP) ประกาศว่าได้บรรลุข้อตกลงสำหรับการผลิตยาในรูปแบบ Generic เพื่อให้ประชาชนใน 120 ประเทศที่มีรายได้ต่ำถึงปานกลางสามารถเข้าถึงได้ อย่างไรก็ตาม ข้อตกลงดังกล่าวอาจทำให้บางภูมิภาค เช่น ละตินอเมริกา ขาดโอกาสการเข้าถึงยาในครั้งนี้
Lenacapavir ใช้สำหรับ Pre-exposure prophylaxis (PrEP) ในโรคติดเชื้อ HIV ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง (Subcutaneous route) ปีละ 2 ครั้ง ห่างกัน 6 เดือน โดยจากผลงานวิจัย Phase 3 PURPOSE 1 ซึ่งวิจัยในอาสาสมัครหญิง (Cisgender women) ในแอฟริกา ได้แสดง Efficacy ที่ดีกว่าในการป้องกันการติดเชื้อเมื่อเทียบกับยาเดิมที่ต้องกินวันละครั้ง และแสดงผลดีจากการวิจัย ลำดับถัดมาซึ่งทดสอบในอาสาสมัครชายในแอฟริกาใต้ อเมริกาใต้ ไทย และสหรัฐอเมริกา
จากผลที่น่าพอใจของยานี้ ทางบริษัท Gilead จึงเผชิญกับแรงกดดันจากองค์กรต่าง ๆ ทางสาธารณสุขนานาชาติ เคลื่อนไหวให้ Lenacapavir สามารถเข้าถึงได้จากประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก โดยการเปิดให้สามารถผลิตจัดจำหน่ายทั่วไปเร็วที่สุดและถูกที่สุดเท่าที่จะทำได้ ในขณะนี้ Lenacapavir ได้รับการอนุมัติจำหน่ายในสหรัฐอเมริกาสำหรับการรักษาโรคติดเชื้อ HIV ภายใต้ชื่อ Sunlenca มีมูลค่า $42,250 ต่อปี ซึ่งนักวิเคราะห์ได้ให้ความเห็นว่า ด้วยมูลค่านี้ตัวยาสามารถสร้างกำไรประมาณ $40 ต่อผู้ป่วยหนึ่งคนต่อปี จากแรงกดดันดังกล่าว ล่าสุดบริษัทกล่าวว่า ได้ลงนามข้อตกลงกับผู้ผลิต 6 ราย (Dr Reddy’s Laboratories, Emcure Pharmaceuticals และ Hetero Labs จากอินเดีย, Viatris จากสหรัฐอเมริกา, Eva Pharma จากอียิปต์ และ Ferozsons Laboratories จากปากีสถาน) เพื่อผลิตและจำหน่าย Lenacapavir แบบ Generic ใน 120 ประเทศที่มี Incidence การติดเชื้อ HIV สูง และมีทรัพยากรจำกัด ซึ่งส่วนใหญ่เป็นประเทศที่มีรายได้ต่ำ (Low-income countries) อย่างไรก็ตาม Mohga Kamal-Yanni ผู้เป็น Co-lead ด้านนโยบายของ People’s Medicines Alliance ได้วิจารณ์การตัดสินใจจัดทำใบอนุญาตการผลิตกับบริษัทเหล่านี้โดยตรง แทนที่จะผ่าน Medicine Patent Pool ที่ได้รับการสนับสนุนจากสหประชาชาติ อันจะทำให้ข้อตกลงดังกล่าวมาพร้อมกับเงื่อนไขที่เข้มงวด ซึ่งอาจทำให้ประเทศที่ไม่เข้าข่ายเงื่อนไขของบริษัทในข้างต้นถูกตัดออกจากการเข้าถึงยา โดยล้วนแต่เป็นประเทศกลุ่มรายได้ปานกลางค่อนสูง (Upper middle-income countries) เช่น ในแถบละตินอเมริกา ซึ่งร้อยละ 41 ของ New infections จะพบในภูมิภาคนี้
Lenacapavir ซึ่งมีประสิทธิภาพสูงและใช้ฉีดเพียงสองครั้งต่อปี จึงอาจเป็น Gamechanger สำหรับการต่อสู้กับโรค HIV ในยุคนี้ โดยเฉพาะเมื่อประชากรโลกมีโอกาสเข้าถึงตัวยาอย่างทั่วถึง การบรรลุข้อตกลงการผลิตยาสามัญโดย Gilead จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี อย่างไรก็ตาม ทาง UNAids (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS) ยังคงรอราคาของยาที่จะเสนอมาอีกครั้ง รวมถึงรายงานเกี่ยวกับค่าใช้ที่เกี่ยวข้อง เพื่อความโปร่งใสต่อไป
เรียบเรียงโดย พญ. สลิล ศิรินาม
ข้อมูลจาก https://www.theguardian.com/global-development/2024/oct/03/gamechanger-hiv-prevention
