การศึกษาเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาความเสี่ยงสำคัญของการเกิดโรคไตแย่ลงและตรวจสอบผล พบว่าปัจจัยสำคัญ คือ อายุ เพศ ระดับโปรตีนในปัสสาวะและระดับ GFR เริ่มต้น และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้จริงทั้งแบบโปรแกรมประยุกต์และเว็บไซต์สาธารณะ
โรคไตเสื่อมเรื้อรังนับว่าเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญมาก ซึ่งการรักษาโรคไตเสื่อมระยะท้ายจะเสียทรัพยากรในการรักษามากแต่ผลลัพธ์การรักษาไม่น่าพอใจนัก แต่ยังไม่ค่อยมีการศึกษาระบุปัจจัยเสี่ยงที่ต้องมาให้การรักษาตั้งแต่โรคไตระยะต้นเริ่มต้น จะได้ช่วยชะลอความเสื่อมและหลีกเลี่ยงการรักษาที่ซับซ้อน และราคาแพงของโรคไตเสื่อมระยะท้าย
การศึกษาขนาดใหญ่เก็บข้อมูลจาก CKD Prognosis Consortium ซึ่งเก็บข้อมูลผู้ป่วยระดับนานาชาติถึง 23 cohorts แบ่งข้อมูลออกเป็นสองชุด คือ ชุดที่หนึ่งจำนวน 707,929 ราย เพื่อมาหาความสัมพันธ์ของปัจจัยใดจะบ่งชี้การเกิดไตเสื่อม ส่วนชุดที่สองเป็นชุดตรวจสอบความสัมพันธ์ที่พบจากชุดแรก (validation cohort) จำนวน 913,888 ราย โดยมีการนำข้อมูลทางการแพทย์ต่าง ๆ มาคำนวณความสัมพันธ์กับผลการศึกษาหลักที่สนใจ คือ การลดลงของ GFR จากเดิมอย่างน้อย 40% หรือการเกิดไตวาย นอกจากนี้ ยังมีการคิดแยกตามกลุ่ม GFR เริ่มแรก คือ GFR มากกว่า 60 ml/min และอีกกลุ่ม คือ GFR ต่ำกว่า 60
ผลการศึกษาพบว่า ใน cohort ชุดแรกมีผู้ป่วยที่เกิดผลการศึกษาหลัก 17,399/707,929 ส่วน cohort ชุดสองเกิดผลการศึกษาหลัก 24,591/918,888 อายุเฉลี่ยของทั้งสองกลุ่มอยู่ที่ 57 ปีมีค่า GFR เริ่มต้นโดยเฉลี่ย 86 ml/min ค่าอัลบูมินในปัสสาวะเฉลี่ย (UACR) ที่ 15 mg/g
- ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดผลการศึกษาหลักสำหรับคนที่การทำงานไตยังไม่เสื่อมมาก (GFR>60) คือ อายุ, เพศ, ค่า ACR เริ่มต้นที่มากกว่า, ค่า GFR เริ่มต้นที่ต่ำกว่า สำหรับเบาหวานปัจจัยเสี่ยง คือ เพศหญิงและ low GFR ถ้าไม่เป็นเบาหวานปัจจัยเสี่ยง คือ อายุที่มากกว่า
- ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดผลการศึกษาหลักสำหรับคนที่การทำงานไตยังเสื่อมมาก หรือไตวาย (GFR<60) คือ อายุ, เพศ, ค่า ACR เริ่มต้นที่มากกว่า, ค่า GFR เริ่มต้นที่ต่ำกว่า เช่นเดียวกันกับกลุ่มที่การทำงานของไตไม่เสื่อมมาก แต่แตกต่างกันในบางข้อย่อย คือ เพศชายและอายุที่มากกว่ากลับเป็นปัจจัยป้องกันในกลุ่มที่เป็นเบาหวาน
ผลการศึกษาจาก CKD Prognosis Consortium อันนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อระบุความเสี่ยง ระบุคนที่ต้องรักษา ประกอบการวางแผนและเบิกจ่ายทั้งหน่วยงานของรัฐและประกันชีวิต เพราะมีการ validate แล้วและเปิดสาธารณะใช้ได้ที่ www.CKDPCRISK.org หรือนำไปเป็นหนึ่งในการประเมินของ klinriskmodel ที่เป็นโปรแกรมสำเร็จในการประเมินจากภาคเอกชนที่ปัจจุบันเปิดให้ใช้ในสหรัฐอเมริกาแล้ว
เรียบเรียงโดย นพ. ชาคริต หริมพานิช
ข้อมูลจาก https://doi.org/10.2337/dc22-0698
