การทดลองระยะแรกพบความสำเร็จของการใช้ stem cell ต้นกำเนิดเนื้อเยื่อตับอ่อนในการรักษาโรคเบาหวานชนิดที่ 1
โรคเบาหวานชนิดที่ 1 เกิดจากการที่ Beta cell ของตับอ่อนถูกทำลาย ทำให้ไม่สามารถผลิต insulin ได้ การรักษาในปัจจุบันจึงเป็นการฉีด insulin จากภายนอกเข้าสู่ร่างกายเป็นหลัก แต่ไม่ได้เปลี่ยนธรรมชาติของโรค และไม่ได้ทำให้เบาหวานชนิดที่ 1 นี้หายขาด เท่ากับว่าผู้ป่วยต้องได้รับ insulin จากภายนอกไปตลอดชีวิต จึงเป็นความท้าทายอย่างมากที่จะหาวิธีการรักษาเบาหวานชนิดที่ 1 นี้ให้หายขาด ทั้งการปลูกถ่ายตับอ่อนใหม่ ซึ่งยุ่งยากและมีผลแทรกซ้อนค่อนข้างเยอะ จึงเป็นที่มาของการใช้ stem cell ต้นกำเนิดตับอ่อนจาก embryo ของมนุษย์นี้
นักวิจัยจากมหาวิทยาลัย University of British Columbia และ Vancouver Coastal Health ได้ทำงานวิจัยในระยะแรก เรื่องการรักษาเบาหวานชนิดที่ 1 ด้วยการใช้ precursor cell ที่จะกลายไปเป็นตับอ่อนซึ่งนำมาจาก stem cell ของตัวอ่อนมนุษย์ โดยอุปกรณ์นี้มีชื่อว่า VC-02 การทดลองระยะที่ 1 นี้ได้รายผลการทดลองเบื้องที่ 1 ปีหลังการศึกษา พบว่า การใช้ stem cell ต้นกำเนิดเนื้อเยื่อตับอ่อนนี้สามารถทำงานเป็น Beta cell โดยตรวจสอบจากการวัดการทำงานของ Beta cell ด้วยการตรวจระดับของ C-peptide เมื่อผ่านการกระตุ้นด้วยอาหาร (meal-stimulated plasma C-peptide) ซึ่งเป็นการบ่งบอกถึงความสามารถของการผลิต insulin ของร่างกาย และสามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้เมื่อตรวจด้วย continuous glucose monitoring (CGM) โดยผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1 จำนวน 10 ราย ที่เข้าร่วมงานวิจัยและตรวจไม่พบ C-peptide ตั้งต้นของการศึกษา ซึ่งแปลว่าตับอ่อนเดิมของผู้ป่วยไม่สามารถผลิต insulin ได้เองเลย หลังการรักษาด้วย stem cell เป็นเวลา 6 เดือน พบว่า มี 3 รายที่สามารถวัดระดับ C-peptide ได้ตั้งแต่ 1 นาโนโมล/ลิตรขึ้นไป ทำให้มีระดับน้ำตาลในเลือดที่ดีขึ้นและสามารถลดการใช้ insulin จากภายนอกได้
การศึกษายังเป็นระยะเริ่มต้น และมีผู้ร่วมงานวิจัยค่อนข้างน้อย อาจยังต้องการการศึกษาในระยะยาวนานขึ้นเพิ่มเติมต่อไป
- https://www.nature.com/articles/s41587-023-02055-5
- https://www.medscape.com/s/viewarticle/stem-cell-therapy-implant-shows-promise-type-1-diabetes-2023a1000v6g
