COVID-19 in perinatal and neonatal issues

อ. พญ. วรรษมน จันทรเบญจกุล
สาขาวิชาโรคติดเชื้อ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เนื้อหางานประชุมใหญ่ประจำปี 2563 ครั้งที่ 24 จัดโดย สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย วันที่ 17 ตุลาคม 2563

โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 มีการระบาดตั้งแต่ธันวาคม พ.ศ. 2562 ในประเทศจีน และขณะนี้ได้ระบาดไปทั่วโลก จึงมีข้อมูลเกี่ยวกับการติดเชื้อในหญิงตั้งครรภ์ และการติดเชื้อในเด็กทารกแรกเกิดเพิ่มมากขึ้น อย่างไรก็ตาม เนื่องจากเป็นโรคอุบัติใหม่ อาจมีการเปลี่ยนแปลงข้อมูลในอนาคต จึงต้องมีการติดตามข้อมูลอย่างใกล้ชิด

โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ในหญิงตั้งครรภ์ และผลต่อทารกในครรภ์

โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ในหญิงตั้งครรภ์ ส่งผลทั้งต่อในหญิงตั้งครรภ์ และทารกในครรภ์ โดยในหญิงตั้งครรภ์บางส่วนไม่มีอาการ แต่ในรายที่มีอาการ พบว่า อัตราการนอนโรงพยาบาล โอกาสการเข้ารับการรักษาหอผู้ป่วยวิกฤติ และการใส่เครื่องช่วยหายใจในหญิงตั้งครรภ์สูงกว่าผู้ป่วยหญิงในช่วงอายุเดียวกัน โดยเฉพาะในหญิงตั้งครรภ์ที่มีโรคประจำตัวอื่นร่วม น้ำหนักเกินเกณฑ์ เบาหวาน และอายุมากกว่า 35 ปี แต่มีอัตราการเสียชีวิตค่อนข้างต่ำ⁽¹⁾ ผลต่อทารกในครรภ์มีรายงานอัตราการเกิดก่อนกำหนด ภาวะน้ำเดินก่อนกำหนดเพิ่มมากขึ้น และมีรายงานการเสียชีวิตตั้งแต่ในครรภ์ ^(1-3)

การติดเชื้อจากแม่สู่ลูกนั้น มีได้ 3 ระยะ คือ ช่วงตั้งครรภ์ (in utero) ระหว่างคลอด (intrapartum) และหลังคลอด (post-partum) โดยทั่วไปการติดเชื้อทางเดินหายใจจากไวรัส ทำให้เกิดการติดเชื้อแบบ vertical transmission พบได้ไม่บ่อยมักจะเป็นการติดเชื้อแบบ horizontal transmission ในระหว่างคลอด และหลังคลอด ในส่วนของการติดเชื้อ SARS-CoV-2 นั้น ในช่วงแรกของการระบาด ไม่มีรายงานยืนยันการติดเชื้อจากแม่สู่ลูกแบบ vertical transmission เนื่องจากไม่พบเชื้อในรก สายสะดือ และน้ำคร่ำ⁽³⁾ แต่เมื่อมีการแพร่ระบาดมากขึ้น จึงมีรายงานความเป็นไปได้ของ vertical transmission แต่พบน้อยมาก เนื่องจากมีรายงานยืนยันพบเชื้อในน้ำคร่ำ รก เลือด น้ำจากปอด และเยื่อบุจมูกของทารกแรกเกิดรายหนึ่งที่เกิดจากมารดาติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019⁽⁴⁾ และมีรายงานทารกแรกเกิดอีกรายที่ตรวจพบเชื้อภายใน 12 ชั่วโมง แม้ว่าจะแยกจากมารดาแล้ว⁽⁵⁾ รวมทั้งมีรายงานตรวจพบ IgM ต่อ SARS-CoV-2 ในทารกแรกเกิด ซึ่งไม่สามารถผ่านทางรกได้ ⁽⁶^{, 7)} ส่วนในระยะระหว่างคลอด และหลังคลอด พบมีรายงานการติดเชื้อจากแม่สู่ลูกแบบ horizontal transmission ได้เช่นกัน แต่หากมีมาตรการป้องกันการติดเชื้อที่เหมาะสม ได้แก่ การใส่หน้ากากอนามัยและการล้างมือ ก็สามารถลดอัตราการติดเชื้อนี้ได้เช่นกัน ส่วนการกินนมแม่นั้น แม้ว่าจะมีรายงานพบเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ในน้ำนม แต่ทารกที่กินนมแม่ส่วนใหญ่ ไม่พบรายงานการติดเชื้อ⁽⁸^{, 9)}

โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ในทารก

ทารกที่ติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ส่วนใหญ่ไม่มีอาการ สำหรับทารกที่มีอาการนั้น จะมีไข้ หายใจเหนื่อย น้ำมูก ไอ อาเจียน ท้องอืด และกินนมไม่ดี ส่วนใหญ่หายดี ส่วนน้อยมีความจำเป็นต้องอยู่ในหอผู้ป่วยวิกฤติ และใช้เครื่องช่วยหายใจ โดยมักเป็นทารกเกิดก่อนกำหนด⁽³^,10,11)

การวินิจฉัยโรคในทารกที่เกิดจากมารดาติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือมีอาการที่สงสัยการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 Centers for Disease Control (CDC) ของสหรัฐอเมริกา แนะนำให้เก็บสิ่งส่งตรวจจากทางเดินหายใจส่งตรวจด้วยวีธี reverse transcription polymerase chain reaction (RT-PCR) โดยในทารกที่เกิดจากมารดาติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ให้ตรวจครั้งแรกที่อายุ 24 ชั่วโมง หากผลไม่พบเชื้อ ให้ตรวจซ้ำที่อายุ 48 ชั่วโมง ส่วนการตรวจด้วยวิธี serology ยังไม่แนะนำ⁽¹²⁾

เอกสารอ้างอิง

Delahoy MJ, Whitaker M, O’Halloran A, et al. Characteristics and maternal. And birth outcomes of hospitalized pregnant women with lab oratory-confirmed COVID-19 –COVID-NET,13 States, March1 – August 22, 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. ePub: 16 September 2020. Doi:http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm6938el.
Khalil A,Kalafat E, Benlioglu et al. SARS-CoV2 Infection in pregnancy : A systemic review and meta-analysis of clinical features and pregnancy outcomes. EClinicalMedicine 2020; 25:100446.
Akhtar H, Patel C, Abuelgasim E, et al. COVID-19 (SARS-CoV-2) Infection in Pregnancy: A systematic review. Gynecol Obstet Invest; doi:10.1159/000509290.
Vivanti AJ, Vauloup-Fellous C, Prevot S, et al. Transplacental transmission of SARS-CoV2 infection. Nat Commun. 2020; 11: 3572.Doi:10.1038/s41467-020-17436-6.
Knight K, Bunch K, Nicola V,et al. Characteristics and outcomes of pregnant women admitted to hospital with confirmed-SARS-CoV-2 infection in UK: national population based cohort study. BMJ 2020; 369; m2107.
Zeng H, Xu C, Fan J, Tang Y, Deng Q, Zhang W, et al. Antibodies in infants born to mothers with COVID-19 pneumonia. JAMA.2020; 323: 1848 – 9.
Dong L, Tian J, He S, Zhu C, Wang J, Liu C, et al. Possible vertical transmission of SARS-CoV-2 from an infected mother to her newborn. JAMA. 2020; 323: 1846 – 8.
Chambers C, Krogstad P, Bertrand K, et al. Evatuation for SARS-CoV2 in breast milk form 18 infected women. Jama. Aug 2020. Doi:10.1001/Jama.2020.15580.
Salvatore CM, Han JY, Acker KP et al. Neonatal management and outcomes during the COVID-19 pandemic: an observation cohort study. Lancet Child Adolesc Health 2020; 4: 721 – 7.
Zhu H, Wang L, Fang C, et al. Clinical analysis of 10 neonates born to mothers with 2019-nCoV pneumonia. Transl Pediatr. 2020; 9: 51 – 60.
Zeng L,Xia S, Yuan W et al. Neonatal early-onset infection with SARS-CoV-2 in 33 neonates born to mothers with COVID-19 in Wuhan, China. JAMA Pediatr. 2020; 174: 722 – 5.
CDC. Evaluation and management considerations for neonates at risk for COVID-19. Available at https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/caring-for-newborns.html,access 20 Sep 2020.