ผู้ป่วยโรคไตที่มีความแปรปรวนของลำดับยีน COL4 พบว่า สัมพันธ์ชัดเจนกับการวินิจฉัย collagen type IV disease ที่ไตที่สำคัญ คือ Alport syndrome และ thin basement membrane disease
เส้นใยคอลลาเจนที่ผิดปกติทำให้เกิดโรคหลายชนิดตามแต่พื้นฐานโครงสร้างของอวัยวะว่าเส้นใยคอลลาเจนทำหน้าที่อะไร สำหรับคอลลาเจนชนิดที่ 4 ที่เป็นเส้นใยหลักของ Basement Membrane ของอวัยวะต่าง ๆ สำหรับโรคไตจะมีโรคความผิดปกติของเส้นใยนี้ คือ Alport Syndrome และ Thin Basement Membrane Disease ที่วินิจฉัยจากอาการและการตัดชิ้นเนื้อมาตรวจอันเป็นการตรวจที่รุกล้ำและทำยาก
การศึกษาแบบ cohort เพื่อประเมินการตรวจทางพันธุกรรมที่สามารถบ่งชี้โรคของคอลลาเจนชนิดที่ 4 ของโรคไต โดยศึกษาในผู้ป่วยโรคไตทางพันธุกรรมจำนวน 176 ราย โดยทุกรายจะได้รับการตรวจวิเคราะห์ทางพันธุศาสตร์ด้วยวิธี next generation sequencing (NGS) ที่สามารถประเมินลำดับเบสของยีนได้โดยไม่ต้องอ้างอิงพิมพ์เขียวของโรคพันธุกรรมเดิมที่ทราบอยู่แล้ว
โรคที่นำมาศึกษาเป็นโรคทางพันธุกรรม หรือโรคไตที่พบไม่บ่อย เช่น ADPKD, Fanconi syndrome และรวมโรคที่เกิดจากความผิดปกติของเส้นใย collagen คือ Alport syndrome อายุเฉลี่ยของผู้เข้าร่วมการศึกษาอยู่ที่ 40 ปี สัดส่วนชายหญิงเท่า ๆ กัน และโรคที่เข้ามาในการศึกษามากที่สุด คือ ADPKD จำนวน 104 ราย ส่วนโรค glomerulonephritis พบเพียง 29 ราย
ผลการศึกษาพบว่า ผู้ป่วย 176 รายนี้มี 83 รายที่สามารถวินิจฉัยได้จากข้อมูลทางคลินิกที่ชัดเจนและตอบสนองต่อการรักษา และเมื่อมาทำการวิเคราะห์ด้วยวิธี NGS พบว่า ลำดับยีนที่ได้สอดคล้องกับการวินิจฉัยทางคลินิกและผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ 78 ราย และต้องเปลี่ยนการวินิจฉัย (แต่รักษาได้แต่แรก) จำนวน 5 ราย และสามในห้ารายนี้ คือ โรคของ collagen type IV
ทั้งสามรายเป็นผู้ป่วยโรคไตเสื่อมเรื้อรัง ที่มีประวัติครอบครัวโรคไตเรื้อรัง มีผู้ป่วยหนึ่งรายที่มีอาการหูหนวกและเลือดกำเดาไหลบ่อย อันเป็นลักษณะความผิดปกติของ collagen type IV ที่พบนอกไต ทั้งสามราย พบว่า มียีน COL3A4 ที่แปรปรวนผิดปกติไปทุกคนและเมื่อรวมยีนผิดปกติจะพบสามยีนที่แปรปรวนจากเดิม คือ COL3A3, COL3A4, COL3A5 และพบความสัมพันธ์ที่ชัดเจนระหว่าง COL4A5 กับโรค x-linked Alport syndrome ในการศึกษานี้โรคของ Collagen type IV ไม่แสดงอาการที่ชัดเจนและผลการตรวจก็แยกยากจากโรคอื่น อาจวินิจฉัยคลาดเคลื่อนตั้งแต่แรกได้
ด้วยเทคโนโลยี NGS ทำให้ทราบลำดับเบสยีนผิดปกติของ collagen type IV อันเกิดโรคที่ไต คือ COL3A3, COL3A4, COL3A5 ที่นำมาช่วยวินิจฉัยโรคที่ยากจะแยกจากโรคของโกลเมอรูลัสอื่น ๆ หากใช้การตรวจ NGS แล้วพบความแปรปรวนของยีนนี้จะช่วยวินิจฉัยได้เร็ว และป้องกันผลแทรกซ้อนของไตได้เร็วขึ้น
เรียบเรียงโดย นพ. ชาคริต หริมพานิช
ข้อมูลจาก doi: 10.3390/genes14030764. PMID: 36981034; PMCID: PMC10048128.